تبیین ژئوپلیتیک سازه های رقابت در جنوب شرق ایران

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

بندر اقیانوسی چابهار به­ لحاظ ژئوپلیتیکی عرصه­ رقابت­هایی است که می­توان آنرا در دو مقیاس بررسی کرد. در مقیاس اول، پاکستان با توجه به تداخل حوزه­ سرزمینی جنوب شرق ایران، به دنبال بهره­برداری حداکثری از توانش­ها و امکانات دو ایالت سند و بلوچستان است. در مقیاس دوم، پاکستان بنابر رقابت­ها و تنش­های خود با هندوستان، بندرهای اقیانوسی هند از خط مرزی جنوب شرق تا جنوب که شامل ایالت­های گجرات تا کرالا است، را به عنوان رقیب ژئواکونومیک خود می­نگرد. به همین دلیل، پاکستان با افزایش مناسبات خود با چین، درصدد است تا علاوه بر استفاده از روابط نه چندان مطلوب پکن- دهلی نو، از کریدور جنوبی خود برای اهداف اقتصادی بیشتر استفاده کند. در مقابل، هندوستان نیز با افزایش سطح روابط خود با ایالات متحده، توانسته است از ظرفیت­ بندرهای اقیانوسی خود استفاده کند. نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که ایران برای استفاده از توانش­های اقتصادی جنوب شرق خود و به­ویژه بندر چابهار، چه رویکردی را باید اتخاذ کند؟ بنابر یافته­های این پژوهش، به­نظر می­رسد که تشکیل ائتلاف منطقه­ای با محوریت ایران، عمان، هندوستان و روسیه (IOIR) و سپس در مقیاسی بزرگتر، ائتلاف منطقه­ای ایران، روسیه، هندوستان، پاکستان، عمان و چین (IRIPOC) می­تواند ائتلاف ژئواکونومیک مناسبی برای استفاده­ بهینه­­ ایران از توانش­های راهبردی- اقتصادی جنوب شرق کشور باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of the Rivalry Constructs at Iran's South East

نویسندگان [English]

  • Morad Kavianirad 1
  • Afshin Mottaghi 1
  • Mohammad Reza Aref 2
1 Associate Professor of Political Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student of Political Geography, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
Pakistan’s Balochistan is an impoverished region beleaguered by insurgency and ethnic strife. But it is rich in resources and it occupies an increasingly vital geo-strategic position. As a result, Balochistan has been the focus of massive infrastructural projects. Iran and Pakistan are developing competing port, rail, and highway networks, hoping to funnel the trade of Central Asia through their own national territories. As neither country can handle the costs and technical challenges on its own, both are partnering with other states; Pakistan has turned to China, and Iran to India. As a result, rivalry between Iran and Pakistan is mounting. Baloch insurgents, not surprisingly, have targeted the new projects, provoking military escalation. The Iranian port of Chabahar was also a relatively small town before it was selected for infrastructural development. The initial plans were hatched under the shah, with help from the United States. The Iranian revolution of 1979 put the project on hold, but it was revived during the Iran-Iraq war, when shipping through the Strait of Hormuz was periodically paralyzed.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Iran’s South East
  • Rivalry
  • Coalition
  • Geo-economy

مراجع

پور پویان، رضا، مجتهدزاده، پیروز و زهرا احمدی­پور (1389)، «بنیان‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی روابط در شبه‌قارّه‌ی هند»، فصلنامه مطالعات شبه‌قارّه، سال 2، شماره‌ی 5، صص 78-55.
حافظ­نیا، محمدرضا (1390)، «اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک»، چاپ سوم، مشهد: انتشارات پاپلی
حافظ­نیا، محمدرضا و ابراهیم رومینا (1384)، «تحلیل ظرفیت­های ژئوپلیتیک سواحل جنوب شرق ایران در راستای منافع ملی (فضای مورد غفلت)»، فصلنامه­ی جغرافیا و توسعه، دوره­ی 3، شماره­ی 6، صص 20-5.
خلیلی، محسن، حیدری، جهانگیر و هادی صیادی (1392)، «پیوندِ ژنگانِ ژئوپلیتیک و سیاست‌خارجی نمونه‌پژوهی: پاکستان و ایران»، فصلنامه­ی مطالعات شبه قاره، سال پنجم، شماره­­ی 17، صص 126-95.
دوئرتی، جیمز (1393)، «نظریه­های متعارض در روابط بین الملل»، ترجمه وحید بزرگی، تهران: قومس
راثی، علی (1394)، تحلیل ژئوپلیتیکی روابط ایران و عمان بر مبنای تئوری اندرسون، قابل دسترسی در؛ http://iranbazgoo.persianblog.ir/post/709/
سلیمی، حسین (1388)، «آسیای جنوب غربی به عنوان یک منطقه؟ تحلیل اطلاق منطقه آسیای جنوب غربی آسیا»، فصلنامه ژئوپولیتیک، سال پنجم، شماره­ی 2، صص 118-115.
شفیعی، میرعلی (1388)، «تحلیل ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک خط لوله گاز ایران- هند»، فصلنامه­ی فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اهر، سال نهم، شماره­ی 26، صص 48-52.
عزتی، عزت الله و هادی ویسی (1385)، «تحلیل ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک خطه لوله­ی گاز ایران و هند»، فصلنامه­ی ژئوپلیتک، سال دوم، شماره­ی 2، صص 45-27.
فرزین­نیا، زیبا (1383)، «سیاست خارجی پاکستان: تغییر و تحول»، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین­اللملی وزارت امور خارجه.
محرابی، علیرضا و محمد اقتدارنژاد (1393)، «مدل تبیینی ژئوپلیتیک پاکستان در حوزه رقابت و همکاری با جمهوری اسلامی ایران (با تاکید برموقعیت و نقش­آفرینی منطقه­ای)»، فصلنامه مطالعات شبه قاره، دوره­ی 6، شماره­ی 20، صص 223-199.
محمدی، حمیدرضا و ابراهیم احمدی (1394)، «ژئوپلیتیک ایران و پاکستان؛ زمینه­های همگرایی و واگرایی منطقه­ای»، تهران: انتشارات انتخاب.
مورگنتا، هانس جی. (1394). «سیاست میان ملت­ها»، ترجمه حمیرا مشیرزاده، چاپ سوم، تهران: مرکز انتشارات وزارت امور خارجه.
Baru, S. (2012). Understanding Geo-economics and Strategy, Survival, 13:3, PP. 13-21.
Gartzke, E. and Skrede Gleditsch, K. (2013). Identity and Conflict: Ties that Bind and Differences that Divide, European Journal of International Relations, Vol.12, No.1, PP. 53-87.
Landler, M. (2010). Clinton Raises U.S. Concerns of Military Power in Iran,” The New York Times, February 15, PP. 50-61.
Lobell, S. (2015). War is politics: Offensive realism, domestic politics, and security strategies, Security Studies, 12:2, PP. 165-195.
Merriam-Webster (2014). Geoeconomics. Retrieved 01 02, 2014, from Merriam-Webster: available at:http://www.merriam-webster.com
Solberg, K. S. (2012). Geoeconomics, London: Bookboon.
Zarate, J. (2012). Playing a New Geoeconomic Game, Washington D.C.: Center for Strategic and International Studies.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 7، شماره 28
آذر 1396
صفحه 203-216

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار