نقش دهیاری ها در کیفیت مکانی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: بخش دشمن زیاری- شهرستان ممسنی)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، مدرس دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

    کیفیت مکان به عنوان یک مفهوم چند بعدی متأثر از عوامل مختلفی است که هر یک از آن­‌ها نقش تعیین‌کننده­ای در پیشرفت و تعالی جوامع انسانی اعم از سکونتگاه­های شهری، روستایی و عشایری دارد. به گونه­ای که عدم توجه به آن می­تواند نتایج نامناسبی در فرآیند توسعه پایدار این دسته از جوامع داشته باشد. آنچه که در این راستا مهم می­باشد؛ نقش و جایگاه مدیریت در زمینه‌سازی به منظور بهبودِ وضعیت کیفیت مکان در اینگونه مراکز جمعیتی است. پژوهش حاضر بر آن است با رویکردی کاربردی به مطالعه و تحلیل جایگاه نهاد مدیریتی دهیاری­ها در افزایش و بهبود کیفیت مکانی سکونتگاه­های روستایی بخش دشمن زیاری از توابع شهرستان ممسنی بپردازد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و جمع­آوری داده‌ها به صورت بررسی­های میدانی با تأکید بر تهیه پرسشنامه می­باشد. اطلاعات جمع­آوری شده با استفاده از نرم­افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است. حجم نمونه برابر با 220 خانوار روستایی می­باشد. نتایج حاصل از آزمون T تک نمونه­ای نشان می­دهد که بین روستاهای دارای دهیاری و فاقد دهیاری از لحاظ مؤلفه­های کیفیت مکانی تفاوت معناداری وجود دارد. بطوری­که روستاهای دارای دهیاری با 8/30 و نقاط روستایی فاقد دهیاری با 59/10- درصد به ترتیب در مرتبه اول و دوم از اهمیت نظر کیفیت مکان زندگی قرار گرفته­اند. به عبارتی روستاهای دارای نهاد مدیریت دهیاری از نظر مکان زیست نسبتاً توسعه یافته تر بوده­اند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis Role Dehyari the Quality of Place in Rural Settlement (Case Study: Doshman Ziyari District- Mamasani County)

نویسندگان [English]

  • Ali Shamsoddini 1
  • Gharib Fazelniya 2
  • Kioumars Dehgani 3
1 Assistant Prof. of Human Geography, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran
2 Associate Prof. of Geography & Rural Planning, Zabol Universiy, Zabol, Iran
3 M.Sc. in Geography & Rural Planning, Master of university Payam-e-Noor, Tehran, Iran
چکیده [English]

Abstract
    The quality of place is a multidimensional concept by several factors, each of which plays a decisive role in the progress and excellence of human societies, whether urban, rural and nomadic there. Due to the lack of results so that it can be inappropriate in sustainable development of these communities. What is important in this context, the role of management in the field of population centers is to improve the quality of places like this. The present study is an applied approach to studying and analyzing the role of managerial institution in the rural settlements spatial quality improvement of city functions mamasani pay Doshmanziare. The research method is analytical and data collection for field studies with an emphasis on preparing the questionnaire. The data collected was analyzed using SPSS software. The sample size is 220 rural households. Single-sample T-test results show that between VA and non-VA villages have a place where there are significant differences in terms of quality components. So that the villages and rural areas, lack of va va with 30/8 to -10/59 respectively in the first and second order of importance in terms of quality of life have taken place. In other words, the managerial terms of location friendly village has been relatively more developed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: The quality of place
  • Rural settlement
  • Mamasany County
اونق، نور محمد، 1384، بررسی رابطه بین سرمایه‌های اجتماعی و کیفیت زندگی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
اکبری، غضنفر، عبداللهی، مجید، 1384، مجموعه قوانین ده و دهیاری، انتشارات قلمستان هنر، چاپ اول، تهران.
بدری، سیدعلی و سید عارف موسوی، 1388، مدیریت نوین روستایی، انتشارات اشتیاق نور، چاپ اول، تهران.
بیگدلی زهرا، شریفی سمیه، 1388، درآمدی بر مفهوم مکان، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، سال 4، شماره 44، تهران، صص 48-35.
بهفروز، فاطمه، 1381، زمینه­های غالب در جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران.
پوراحمد، احمد، 1390، قلمرو فلسفه جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، تهران.
پوراحمد، احمد، فرهودی، رحمت اله، حبیبی، کیومرث، کشاورز، محمد، 1388، بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت‌های درون شهری (مطالعه موردی: بافت قدیم خرم آباد)"، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 75، صص 63 -17.
توکلی، مرتضی، رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا، 1382، رفاه اجتماعی روستایی رویکردی شناختی در تبیین معرف­ها، مجله مدرس دانشگاه تربیت مدرس، سال 7، شماره 2، صص 26-3.
حاج یوسفی، علی، 1385، کیفیت زندگی و راهبردهای اصلاحی، نشریه دهاتی، شماره 28،
دهقانی، کیومرث، شمس­الدینی، علی، 1393، تحلیلی بر روند حکمروایی مدیریت سنتی و نوین در جامعه روستایی ایران، فصلنامه راهبرد توسعه، شماره 37، صص 97-59.
رضوانی، محمدرضا، محمدی، سمیه، پیری، صدیقه، 1392، ارزیابی عملکرد دهیاری­ها با استفاده از مدل چارچوب عمومی ارزیابی (CAF) (مطالعه موردی: شهرستان دهلران)، مجله پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره 1، صص 216-199.
رضوانی، محمدرضا، 1388، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران، نشر قومس، چاپ سوم، تهران.
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، 1382، دهیاری ومدیریت پایدار روستایی، ماهنامه دهیاری‌ها، شماره 2، صص49-21.
سعیدی، عباس، 1385، مبانی جغرافیای روستایی، انتشارات سمت، چاپ چهارم، تهران.
سعیدی، عباس، حسینی حاصل، صدیقه، 1388، شالوده مکانیابی و استقرار روستاهای جدید، انتشارات شهیدی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران.
شبلینگ، ژاک، 1385، جغرافیا چیست؟، ترجمه: سیروس سهامی، انتشارات محقق، چاپ اول، مشهد.
شکوئی، حسین، 1379، اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، انتشارات گیتاشناسی. تهران، چاپ دوم، تهران.
شکوئی، حسین، 1385، اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا و مکاتب جغرافیایی، جلد دوم، انتشارات گیتاشناسی، چاپ اول، تهران.
شمس الدینی، علی، 1395، تحلیل عملکرد اقتصادی- اجتماعی دهیاری فهلیان شهرستان ممسنی از منظر روستائیان، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻓﻀﺎ و ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ، ﺳﺎل پنجم، ﺷﻤﺎره پیاپی15، تهران، صص 201-220.
شولتس، نورنبرگ، 1383، هستی، فضا و معماری، ترجمه: محمدحسن حافظی، انتشارات کتاب فروشی، چاپ اول، تهران.
صفی نژاد، جواد، 1371، مبانی جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.
فرید، یداله، 1386، شناخت شناسی و مبانی جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، چاپ دوم، اهر.
قدیری معصوم، مجتبی، ریاحی، وحید، 1383، بررسی محورها و چالش­های مدیریت روستایی در ایران، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، سال 36، شماره 50، صص 197-177.
مهدوی، مسعود، علی­اکبر نجفی­کانی، 1384، دهیاری­ها، تجربه­ای دیگر در مدیریت روستاهای ایران (نمونه موردی؛ دهیاری­های استان آذربایجان غربی)، مجله پژوهش­های جغرافیایی، سال 37، شماره 53، صص 39- 21.
مطیعی لنگرودی، حسن، 1382، برنامه‌ریزی روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول، مشهد.
موسی کاظمی مهدی، بدری، سید علی، 1383، جغرافیای شهری و روستاشناسی، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ دوم، تهران.
مرکز آمار ایران، 1385، سرشماری عمومی نفوس و مسکن روستاهای شهرستان ممسنی، تهران.
مؤمنی، مصطفی، 1377، پایگاه علم جغرافیا در ایران، جلد اول، انتشارات فرهنگستان جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران.
هاگت پیتر، 1373، جغرافیا ترکیبی نو، ترجمه: شاپور گودرزی نژاد، جلد اول، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.
Logan, J. & Molotch, H. 2005, Urban Fortunes: The Political Economy of Place, University of California Press: Berkeley. Vol, 1,p. p. 2-7
Golkar, K. 2001, Component of Urban Design Quality, Soffeh, Spring – Summer, 11(32), pp 38-68.
Fox, Jonathan, 1992, democratic rural development: leadership accountability in regional peasant organizations, development and change, Volume 23, pages1-36 April 1992
Johnson, Craig. 2001, Local democracy, democratic decentralisation and rural development, development policy review, Volume 19, pages521-532
Van Kamp, I. , Kees L. , Meijer, G. and Marsman, A. 2003, Urban Environmental Quality and Human Well-being towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts: a literature study. in landscape and urban planning, No. 65, PP. 5-18.
Relph, E. 1976, “Place and Pacelessness”, Pion: London.