وضعیت سنجی سیاست های اقتصادی فضا با رویکرد ژئوپلیتیک شهری (نمونه ی موردی؛ شهرستان های استان فارس)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

چکیده

ژئوپلیتیک شهری با تاکید بر سیاست­گذاری­های اقتصادی در شهر، در پی بررسی و مطالعه­ی نقش ابعاد سیاسی در پدیده‌های جغرافیایی یک شهر است. سیاست­های اقتصادی در یک شهر، می­تواند زوایای مختلفی از شیوه‌های مدیریت و سیاست را بازنمایی کند. به­گونه­ای که با توجه رویکرد ژئوپلیتیک شهری، می­توان پراکنش کیفیت شاخص‌های اقتصادی در یک شهر را در چارچوب عدالت اجتماعی یا فضایی مشخص کرد. پژوهش حاضر، با چنین هدفی به بررسی چگونگی پراکنش توسعه در مقیاس استان فارس پرداخته است. از میان شاخص‌های توسعه در بخش اقتصاد سیاسی، زیرساخت­ها و امکانات بهداشتی- درمانی برگزیده شده است تا چگونگی پراکنش و توسعه­ی آن در مقیاس شهرستان­های استان فارس (14 شهرستان منتخب) مقایسه شود. روش مطالعه در این پژوهش، علی- مقایسه­ای بوده و از تکنیک­های تصمیم­گیری چندمعیاره، همچون روش شباهت به گزینه­ی ایده­آل (TOPSIS)، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش تحلیل خوشه­ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان از آن دارد که محرومیتی نسبی در مقیاس استان فارس از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعه­ی بهداشتی-درمانی به چشم می­آید و پراکنش فضایی امکانات نیز چندان با توان و نیاز جمعیتی شهرستان­های این استان، همخوان و همگن نیست؛ چنانکه شهرستان شیراز به عنوان مرکز سیاسی استان، برخوردارترین شهرستان از نظر شاخص­ توسعه­ به­شمار می­رود و اختلاف نسبتاً چشم­گیری با دیگر شهرستان­ها دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of the Political Economy of Space from the perspective of Urban Geopolitics (Case Study: Counties of Fars Province)

نویسندگان [English]

  • Afshin Mottaghi 1
  • Manocher Jahanian 2
1 Associate Professor of Political Geography, Kharazmi University
چکیده [English]

 
Absteract
One of sociology's original and most fundamental questions is: how does the city shape social life? The answer provided by urban political economy is: as a mechanism in the accumulation of wealth, with all the power and inequality that results. “Political economy” generally refers to the scholarly paradigm that examines how material processes of production and exchange shape and are shaped by decisions made in economic and political institutions; with “urban,” this concern centers around material production of and within cities. Since the 1970s, urban political economy has influenced the field of urban sociology, bringing insights from other disciplines – particularly social geography (with its conceptualization of social space and place) and political science (the focus on government and law) – while retaining sociology's social constructionist framework. Sociology provides an especially hospitable discipline for urban political economy's investigation of the ways in which the city's economic and political relations cohere and evolve across institutional, legal, and territorial domains. Geopolitical Management of Space is a comprehensive and methodological totality from the composition of management capacities and comprehensive geographical indicators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Geopolitics
  • Space Economy
  • Fars province
بیات، مقصود (1388). سنجش توسعه یافتگی روستاهای بخش کوار شهرستان شیراز با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای، فصلنامه­ی جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 33 (20)، 131-113.
پورطاهری، مهدی (1389). کاربرد روش­های تصمیم­گیری چندشاخصه در جغرافیا، انتشارات سمت.
حکمت نیا، ح.، و موسوی، م. (1383). بررسی و تحلیل روند تغییرات سطوح توسعه و نابرابری­های ناحیه­ای در استان یزد، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 3(10)، 101-112.
دانشیان، بهرام، پورجعفر، صابر، کافی، آمنه، و دهقان نژاد، پری (1386). تحلیل پوششی داده‌ها و تحلیل­های آماری، ریاضیات کاربردی، 4(12)، 17-9.
زاهدی اصل، مهدی (1381). مبانی رفاه اجتماعی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی
زبردست، اصغر (1380). کاربرد فرایند تحلیل سلسله­مراتبی در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، هنرهای زیبا، 5(10)، 22-13.
زنگی آبادی، علی. (1378). تحلیل و سازماندهی ساختار فضایی شاخص‌های توسعه شهری در شهرهای بالای صد هزار نفر جمعیت، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان
زیاری، کرامت (1383). مکتب­ها، نظریه‌ها و مدل­های برنامه­ریزی منطقه­ای، انتشارات دانشگاه یزد
سالنامه­ی آماری استان فارس، 1392. استانداری استان فارس
شریف زادگان، مهدی، و فتحی، حسین. (1384). ارزیابی آسیب­پذیری زیست محیطی برای برنامه­ریزی منطقه­ای در حوزه‌های سه­گانه­ی زیست محیطی البرز به روش سلسله­مراتبی، فصلنامه علوم محیطی، 6 (4)، 1-20.
صفوی، رحیم، و گل­کرمی، عابد (1395)، درآمدی بر جغرافیای سیاسی شهر، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
ضرابی، اصغر، و شیخ­بیگلو، طاها. (1390). مقیاس­بندی شاخص‌های توسعه سلامت استان­های ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، 11(42)، 128-107.
کمانرودی کجوری، موسی، کرمی، تاج الدین، و عبدی، عطاءالله (1389). تبیین فلسفی-مفهومی جغرافیای سیاسی شهر، فصلنامه­ی ژئوپلیتیک، 6(3)، 44-9.
فرجی سبکبار، حسنعلی، و رضاعلی، منصور (1388). مقایسه مدل­های گسسته و پیوسته مکانی (مطالعه موردی: مکان­یابی محل)، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، 63(4)، 84-69.
متقی، افشین، ناجی، سعید، و حسینی امینی، حسن (1395). ژئوپلیتیک شهری با تاکید بر پدافند غیرعامل، تهران: انتشارات انتخاب.
متقی، افشین، ربیعی، حسین، و قره­بیگی، مصیب (1394). تحلیل فضایی توسعه­ی نواحی مرزی شرق کشور، فصلنامه­ی اقتصاد فضا و توسعه­ی روستایی، 4(4)، 167-147.
متقی، افشین، متقی، سمیرا (1393). سنجش برخورداری و توسعه مناطق مرزی بر اساس روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره، نمونه­ موردی: شهرهای مرزی استان آذربایجان غربی، پژوهشنامه مطالعات مرزی، 5(2)، 15-1.
یزدان پناه، کیومرث، قره­بیگی، مصیب، و نیاسری، غلامرضا. (1394). آمایش فضایی شهرستانهای استان هرمزگان با استفاده از روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره، فصلنامه جفرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 5(2)، 29-50.
یحیی­پور، محمدصادق، قره­بیگی، مصیب (1394). چالش­های مدیریت آمایشی کلانشهر تهران بر پایه­ی نگرش رئالیسم انتقادی، فصلنامه­ی آمایش محیط، 30(3)، 171-153.
Abraham, J. (2016). Space Management with Applied Mythodology, Bosron Reviwes Inc.
Adshead, F., Thorpea, A., and Rutter, J., (2006). Sustainable development and public health: A national perspective, Public Health (120):1102–1105.
Bowen, W. (2015). AHP: Multiple Criteria Evaluation, in Klosterman, R.et al (Eds), Spreadsheet Model for Urban and Regional Analysis, New Brunswick: Center for Urban policy Research.
Chandeliers, L. (2015). Optimization of the Wealth Indices in Florida, Applied Sociology, 36(6), 66-79.
Clegg, S.R., Kornberger, M., (2006). Space, organizations and management theory. Malmö: Liber.
Distaso, A. (2007). Well-being and/or quality of life in EU countries through a multidimensional index of sustainability, Ecological Economics (64): 163-180.
Edwards, P. (2016). Distribution of the Common Services in London, Management and Society, 24(4), 17-33.
Hernes, T. (2004). The spatial construction of organization. Amsterdam: John Benjamins
Müller, M. (2013). Management of Space, International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Second edition. James D. Wright (editor). Elsevier: Amsterdam
Philo, C., Parr, H. (2000). Institutional geographies: introductory remarks, GEOFORUM, 31(4), 513-521.
Wang, X., Triantaphyllou, S., (2008). Ranking irregularities when evaluating alternatives by using some ELECTRE method, Omega (36): 45- 63