ارزیابی و پهنه‌بندی اقلیم آسایش گردشگری طبیعی در استان یزد با استفاده از GIS و شاخص اقلیم گردشگری (TCI)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسنده

استادیار محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد، میبد، ایران

چکیده

در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) میسزکوفسکی ((Mieczkowski1985) به ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری استان یزد پرداخته شده است. شاخص میکزکوفسکی به شکل سیستماتیک شرایط اقلیمی را برای فعالیت‌های گردشگری با استفاده از 7 پارامتر، میانگین حداکثر ماهانه دمای روزانه (oC)، میانگین دمای روزانه (oC)، میانگین حداقل رطوبت نسبی روزانه (به درصد)، میانگین رطوبت نسبی روزانه (به درصد)، بارش (mm) و کل ساعات آفتابی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در این تحقیق هدف بررسی تعیین شرایط کیفی اقلیمی استان یزد از بعد آسایشی ومشخص نمودن تقویم اقلیمی گردشگری استان بر اساس شاخص (TCI) می‌باشد. برای رسیدن به این هدف داده‌های آماری 15 ساله برای 17 ایستگاه سینوپتیک استان یزد و ایستگاه‌های همجوار استان گردآوری شد و بعد از تجزیه و تحلیل و پردازش آنها در محیط Excel و تهیه بانک اطلاعاتی، شاخص TCI برای ایستگاه‌های منطقه به تفکیک ماه‌های سال محاسبه گردید، سپس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS، نقشه TCI برای تمام ماه‌های سال تهیه و ترسیم گردید. نتایج حاصل از پهنه‌بندی اقلیم گردشگری استان یزد در ماه‌های مختلف سال نشان میدهدکه که طول دوره آسایش اقلیمی در شهرهای مورد مطالعه کوتاه بوده و به صورت دو دوره مجزا در ابتدای فصل پاییز و بهار واقع شده است بدین صورت که ماه‌های فروردین اردیبهشت، مهر و آبان دارای سه کلاس توصیفی ایده‌آل، عالی و خوب و همچنین ماه اسفند دارای دو کلاس توصیفی ایده آل و عالی هستند در مقابل ماه‌های تیر، مرداد و دی دارای چهار کلاس (نامطلوب کم، قابل قبول وخوب)، از بدترین شرا ایط آسایشی برخودار هستند. از آنجایی که در روش میکزکوفسکی طبقه عالی مناسب‌ترین زمان از لحاظ آسایش اقلیمی برای گردشگری می‌باشد و اکوتوریسم غالب در استان یزد اکوتوریسم بیابان و کویری می‌باشد لذا بهترین زمان برای گردشگری بیابانی دراستان ماه‌های فروردین، اردیبهشت، مهر، آبان و اسفند می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment and Zoning of Ecotourism Comfort Climate in Yazd Province using GIS and the Tourism Climate Index (TCI)

نویسنده [English]

  • Seyed Aboulghasem Mirhoseini
Assistant Prof. of Environment, Maybod Branch, Islamic Azad University, Maybod, Iran
چکیده [English]

Abstract
    In this research using Tourism Climate Index of Mieczkowski, we will assess the tourism comfort climate in Yazd province. Mieczkowski index systematically assess the climate terms for the tourism activities using the 7 parameters, the monthly maximum daily temperature mean)oC(,daily temperature mean, daily minimum relative humidity mean (%), daily relative humidity mean (%),rain fall (mm) and total sunny hours. In this research, we aimed to study the climatic quality terms of Yazd province in aspect of comfort and identifying the tourism climatic calendar of Yazd province based on TCI. To reach this aim, statistical data related to 15 years (1995-2010) for 17 synoptic station of Yazd province and in neighboring stations was compiled and after analyzing them in Excel and preparing the database, TCI index for regional stations separated by months of year, was calculated, then TCI map was illustrated using GIS. Results achieved from zoning the Yazd province tourism climate in different months of year indicate that months of April, May, October and November have 3 descriptive classes, including ideal, excellent and good and also March has two descriptive classes, including ideal and excellent which in front of it, months of July, August and December have 4 descriptive classes, including undesirable, low, acceptable and good which have the worst comfort conditions. Since in the method of Mieczkowski, the excellent class is the most desirable period regarding the climatic comfort for tourism,and dominant ecotourism is the desert (wilderness) ecotourism, therefore, the best period for desert tourism are in the months of April, may, October, November and March.

کلیدواژه‌ها [English]

  • TCI
  • GIS
  • Yazd province
  • Climate
  • Tourism
احمدآبادی، علی، (1386)، " ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم آسایش و پهنه‌بندی با استفاده از GIS." پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. تهران، 104 ص.
اسماعیلی، رضا؛ صابر حقیقت، اکرم و ملبوسی، شراره (1389) ". ارزیابی شرایط اقلیم آسایش بندرچابهار در جهت توصعه گردشگری"، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام،، زاهدان، فروردین
گوهریان، محمد ابراهیم و کتابچی، محمد مهدی، (1384)، "گردشگری بین المللی"، انتشارات امیرکبیر، تهران،. 250 ص
ترابیان، علی، (1386)، نقش اقلیم در برنامه‌ریزی گردشگری، نشریه رشد آموزش جغرافیا، شماره 35.
خوش اخلاق، فرامرزو نگهبان، سعید، (1389)، "بررسی ونقش تأثیر اقلیم بر روی اقلیم آسایش شهر یزدبا استفاده از مدل EVANZ"جغرافیا وتوسعه، شماره 20،، صفحات 167-181
رمضانی، بهمن (1385)، "شناخت پتانسیل‌های اکوتوریستی آسایش زیست اقلیمی تالاب کیاکلایه لنگرود با روش اوانز،" مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، ش 7
سالنامه آماری استان یزد، معاونت راهبردی استانداری یزد
سازمان هواشناسی کشور، (1380)، گزارش نهایی پروژه اقلیم و گردشگری استان آذربایجان غربی،1380، 246 صفحه
سایت کویرهای ایران، http//www.irandeserts.com
سعیدی، علی، عطایی، هوشمند و علوی نیا، فؤاد، (1391)، ارزیابی آسایش استان خوزستان با استفاده از مدل TCI، فصل نامه جغرافیا، شماره 34،. صفحاات 277-298
شایان، سیاوش، (1388)، مطالعه شرایط اقلیمی جزیره کیش به منظور توسعه گردشگری با استفاده از شاخص TCI، مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی خلیج فارس.
طرح آمایش استان یزد، (1387)، معاونت راهبردی استانداری یزد.
فرج زاده، منوچهر، (1388)، پهنه‌بندی اقلیم توریستی در استان گیلان با استفاده از شاخص tci، مجموعه مقالات مدیریت رویکرد و رویکرد جغرافیایی در بهره برداری بهینه از منابع.
فرج زاده، منوچهر و احمدآبادی، علی، (1389)، " ارزیابی وپهنه‌بندی اقلیم گردشگری ایران با TCI استغاده از شاخص اقلیم گردشگری" پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دانشگاه تهران، ش 71.
کاویانی، محدرضا، (1372)، بررسی و تهیه نقشه زیست اقلیمی انسانی ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 28، بهار، صفحات 108-28
کسمایی، مرتضی (1372)، " پهنه‌بندی اقلیمی ایران، مسکن و محیط‌های مسکونی"، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، شماره 151، تهران
محمدی، حسین، (1385)، "آب وهوا شناسی کاربردی"، انتشارات دانشگاه تهران، تهران
Amelung, B., and D. Viner, 2006," Mediterranean tourism: Exploring the Future with theTourism Climate Index", Journal of Sustainable Tourism,Vol 14:349–366.
De Freitas.C.R; 2003," Tourism climatology: evaluating environmental information for decision making and business planning in the recreation and tourism sector", International journal Biometeorology, Vol 48, pp. 45–54.
Matzarakis, A., Rutz, F., Mayer, H., 2007," Modelling Radiation Fluxes in Simple and complex Environments-application of the RayMan Model, International Journal of Biometeorology 51, 323-334.
Mieczkowski, Z., 1985," The tourism climatic index: a method of evaluating world climates for
Tourism". Canadian Geographer, Vol 29(3). pp, 220-233.
Moreno, Alvaro and Amelung, Bas, 2009, Climate Change and Tourist Comfort on Europe's Beaches in summer: A Reassessment, Coastal Management, 37: 6, 550 — 568, First published on: 01 November 2009
Scott, D., G. McBoyle, and M. Schwartzentruber, 2004," Climate Change and the Distribution of Climatic Resources for Tourism in North America", Climate Research,Vol 7.pp105–117
Smith K., (1993)," The influence of weather and climate on recreation and tourism", Weather Vol 48.pp,398 - 404.
UNWTO, 2008, World Tourism Barometer, Volume 6, Number 2. Madrid: United NationsWorldTourism Organization. Madrid, Spain
UNWTO, 2001, Tourism 2020 Vision-Global Forecast and Profiles of Market Segments,Madrid:United Nations World Tourism Organization