مدل سازی مدیریت پسماند خشک غرفه های بازیافت با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و استنتاج منطق فازی در مناطق غربی شهر تهران

نوع مقاله : مقاله های برگرفته از رساله و پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

2 استاد گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

3 استادیار گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران ،

4 استاد گروه ریاضی، دکتری ریاضی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

چکیده

شهرداری تهران با ایجاد و استقرار تسهیلات مورد نیاز از جمله غرفه های بازیافت در تبلور عینی تفکیک پسماند در جهت حفظ محیط زیست و اهداف توسعه پایدار نقش موثری را ایفا می نماید. آمار جمع آوری روزانه پسماندهای خشک توسط 460 دستگاه غرفه بازیافت حدود 40 تن در سطح شهر تهران می باشد که از این میزان حدود 32% آن(12/8تن در روز) از طریق 81 دستگاه غرفه بازیافت مناطق غربی از شهروندان دریافت می گردد. هدف این پژوهش، مدلسازی مدیریت پسماند خشک غرفه های بازیافت در مناطق غربی شهر تهران بوده است. ابزاری که برای مدلسازی چنین تحلیلی به کار گرفته می شود نرم افزار ARC GIS است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. به دلیل خصیصه فضایی مکانیابی و به خاطر ویژگی عدم قطعیت ذاتی مسائل شهری، مبنای کار این پژوهش تهیه لایه های اطلاعاتی بر مبنای عوامل و معیارهای موثر در مکان گزینی غرفه بازیافت و تلفیق و همپوشانی آنها در محیط نرم افزاری ARC GIS با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و استنتاج منطق فازی است. بررسی نتایج مدل تدوین شده نشان می دهد حدود 50% از سطح کل مناطق 5، 9، 21 و 22 شهرتهران پتانسیل بهره وری مطلوب برای مکان گزینی غرفه بازیافت را دارد حال آنکه هم اکنون 74% غرفه های بازیافت از بهره وری مطلوب برخوردار نمی باشند. بیشترین و کمترین درصد بهره وری مطلوب غرفه های بازیافت موجود به ترتیب مربوط به مناطق 5 (39%) و 22 (4%) شهرداری می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modeling of dry waste management of recycling booths using hierarchical analysis and fuzzy logic inference in the western regions of Tehran

نویسندگان [English]

  • abdolamir farzi dayeri 1
  • amirhossein javid 2
  • hamidreza ghaffarzadeh 3
  • farhad Hosseinzadeh Lotfi 4
1 Abdolamir Farzi Dayeri , PhD student in Environmental Management, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Environmental Engineering, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Environmental Management, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
4 Professor, PhD in Applied Mathematics, Department of Mathematics, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

By installing the required facilities such as recycling booths, Tehran municipality can play an important role in the promoting waste separation in order to protect environment and the goals of the sustainable development. The rate of the collection of daily dry wastes by 460 recycling booths is about 40 tons throughout the city of Tehran, out of which about 32% (12.8 tons daily) is received from the citizens by means of 81 recycling booths placed in the western areas. The aim of this article is to produce a model for dry waste management of the recycling booths placed in the western parts of Tehran. The instruments used for the purpose is the ARC GIS software. The method used in this article is descriptive-analytical and applied method. Due to the spatial characteristic of locating and lack of finality of urban problems, the basis of this research is to prepare layers of information based on the factors influential in locating recycling booths and their incorporation and overlapping in the ARCGIS software domain, using AHP and Fuzzy logic inference. A study of the results indicates that around fifty percent of the zones 5, 9, 21, and 22 of Tehran are considered useful for locating recycling booths, while around 74% of the existing recycling booths are not used properly. The maximum and minimum efficiencies among the existing recycling booths belong to municipality zones 5 (39%) and 22 (4%), respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dry waste management
  • locating
  • recycling booths
  • AHP
  • Fuzzy logic inference

مراجع

آذر، عادل؛ فرجی، حجت(1381). علم مدیریت فازی، تهران: انتشارات اجتماع.
توکلی نیا، جمیله؛ سعیدی راد، مجید؛ کاظمی، محمد؛ غریبی، مجتبی(1396). تحلیل عوامل موثر بر انگیزش شهروندان برای مشارکت در مدیریت پسماند(منطقه 5 شهرداری تهران)، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره 9 شماره 33 ، صفحات 1-19.
درگاه مرکز آمار ایران(1399). https://www.amar.org.ir.
دهقانی قناتغستانی، محسن؛ جوادی زاده، فرشاد(1399). مکانیابی محل دفن پسماند شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و تحلیل سلسله مراتبی در شهر سیریک هرمزگان، فصلنامه جغرافیا(برنامه ریزی منطقه ای)، سال یازدهم، شماره1، صفحات 257-247 .
دهقانی کاظمی، واحد؛ جعفری، حمید رضا؛ ملک محمدی، بهرام(1392). کاربرد تکنیک های تصمیم گیری گروهی ، منطق فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکان یابی ایستگاه بازیافت پسماند، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال دوازدهم ، شماره 27، صفحات 185-202.
رحیم، سرور(1391). ارزیابی تاثیر اجتماعی پروژه تفکیک زباله از مبدا در مناطق شهری (مطالعه موردی: منطقه 21 شهرداری تهران) ، نشریه جغرافیا، دوره 10، شماره 33 ، صفحات 49-69.
زیاری، کرامت الله(1381). برنامه ریزی شهرهای جدید، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، صفحه 13.
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران(1399). https://tmicto.tehran.ir
سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران(1399). گزارش شهریور ماه آمار عملکرد سازمان مدیریت پسماند، صفحات 1-15.
سامانه مدیریت آمار و اطلاعات شهرداری تهران(1398). .http://amar.tehran.iri
سایت سازمان مدیریت پسماند(1399). https://pasmand.tehran.ir.
سعیدی مهر، محمود؛ تنوری، محمود رضا؛ کریمیان بستانی، مریم(1400). تحلیل ابعاد مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند در مناطق شهری(مطالعه موردی: شهر زاهدان)، فصلنامه جغرافیا(برنامه ریزی منطقه ای)، سال یازدهم، شماره4، صفحات 521-535 .
شرفی، حجت الله؛ غلامعلی، خمر؛ اشکبوس، علی(1395). مدیریت توسعه فیزیکی شهر دهدشت با استناد از مرزهای رشد شهری جهت توسعه پایدار روستاهای پیرامون، نشریه مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال سوم، شماره 2، پیاپی 7، صفحات 57-73.
شهرداری تهران(1399). پرتال مناطق 5-9-21-22 تهران، http://www.tehran.ir.
عزیزی دانالو، سمانه؛ مجتبی زاده خانقانی، حسین(1399). تحلیل فضایی توزیع خدمات شهری با رویکرد عدالت اجتماعی(مطالعه موردی: منطقه 11 شهر تهران)، فصلنامه جغرافیا(برنامه ریزی منطقه ای)، سال دهم، شماره3، صفحات 343-357 .
فرضی دیری، عبدالامیر(1399). تدوین مدل مدیریت بازیافت پسماند خشک با مکان یابی غرفه های بازیافت و یا روش جایگزین(مطالعه موردی : مناطق غرب شهر تهران)، رساله دکترای تخصصی رشته مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، صفحات 64-73.
فرضی دیری، عبدالامیر؛ غفارزاده، حمید رضا؛ جاوید، امیر حسین؛ حسین زاده لطفی، فرهاد (1400). مدلسازی معیارهای موثر بر مکانیابی غرفه های بازیافت پسماند خشک شهر تهران با استفاده از تلفیق روش های دلفی فازی و FAHP، نشریه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، دوره 13، شماره 3، صفحات 322-342.
قهرودی تالی، منیژه؛ عطایی، هوشمند؛  بابایی‌فینی، ام‌السلمه(1394). درآمدی بر سیستم های اطلاعات جغرافیایی، انتشارات دانشگاه پیام نور، صفحه 74.
کردی، زهرا؛ صالحی، هما؛ حمزه، فرهاد(1400). بررسی سیاست گذاری مدیریت پسماند در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش کن)، فصلنامه جغرافیا(برنامه ریزی منطقه ای)، سال یازدهم، شماره2، صفحات 806-827 .
محمدی، جواد(1381). تحلیل پراکندگی فضایی و مکانیابی فضای سبز شهری در منطقه 2 شهری تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، صفحه29.
محمدی، محمد؛ پور شیخیان، علیرضا؛ اصغری، حسین؛ شهماری اردجانی، رفعت(1400). ارزیابی جایگاه اقتصادی پسماندهای جامد شهری(مورد مطالعه شهر آمل)، فصلنامه جغرافیا(برنامه ریزی منطقه ای)، سال یازدهم، شماره4، صفحات 299-318 .
مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران(1395). گزارش گونه شناسی فرهنگی، اجتماعی و هویتی محلات شهر تهران و شناسایی الگوهای همسایگی و اجتماعات محلی، صفحه 69.
مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران(1398). طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران. گزارش اولین دوره تجزیه و تحلیل فیزیکی پسماند شهر تهران، صفحه 140.
میرزایی، سارا؛ چراغعلیخانی، سعیده(۱۳۹۷). بررسی و اولویت بندی عوامل موثر بر جانمایی غرف بازیافت و جانمایی آنها با استفاده از نرم افزار اطلاعات مکانی GIS و فرایند تحلیل سلسله مراتبیAHP (مطالعه موردی حوزه خدمات شهری شهرداری منطقه 5 تهران)، سومین همایش ملی دانش و فناوری علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست ایران، تهران، صفحات 1-14.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی(1391). دستورالعمل مرتبط با فضاهای درمانی و بیمارستانی، صفحه 10.
وطن پرست، مهدی؛ صادقی، حمید؛ کوچ گانی، علیرضا(1391). مکانیابی ایستگاههای مبادله پسماند خشک شهری در شهر مشهد با استفاده از GIS، ششمین همایش ملی و اولین همایش بین المللی مدیریت پسماند، صفحات 1-12.
هیئت وزیران(1397). آیین نامه اجرایی قانون تعیین حریم حفاظتی-امنیتی اماکن و تاسیسات کشور، صفحات 1-6.
Chang, Da-Yong, (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP, European Journal of Operational Research: 649-655.
Geng, Y., Zhu, Q., & Haight, M, (2007). Planning for integrated solid waste management at the industrial Park level: A case of Tianjin, China. Waste Management, 27(1): 141-150.
Ishikawa, A., Amagasa, M., Shiga, T., Tomizawa, G., Tatsuta, R., &Mieno, H, (1993). The max–min Delphi method and fuzzy Delphi method via fuzzy integration, Fuzzy Sets and Systems, 55: 241–253.
Kaufmann, A., M.M. Gupta, (1988). Fuzzy Mathematical Models in Engineering and Management science Inc., New York.
Lee, A.H.I., Chen, W.C., and Chang, C.J., (2008). “A fuzzy AHP and BSC approach for evaluating performance of IT department in the manufacturing industry in Taiwan”, Expert Systems with Applications, 34, 96-107.
Li, G., and Weng, Q, (2007). Measuring the quality of life in city of Indianapolis by integration of remote sensing and census data. International Journal of Remote Sensing Vol. 28, 249–267.
Pradhan, B, (2010). Application of an advanced fuzzy logic model for landslide susceptibility analysis. International Journal of Computational Intelligence Systems, 3:3, 370-381, DOI:10.1080/18756891.2010 .9727707.
Sadeghi, B., and Khalajmasoumi, M, (2015). A futuristic review for evaluation of geothermal potentials using fuzzy logic and binary index overlay in GIS environment. Renewable and Sustainable Energy Reviews,  43:818-831. Doi: 10.1016/j.rser.2014.11.079.
Vafai, F., Hadipour, V., Hadipour, A., (2013). Determination of shoreline sensitivity to oil spills by use of GIS and fuzzy model. Case study – The coastal areas of Caspian Sea in north of Iran. Ocean and Coastal Management, 71:123-130.
Van Laarhoven, P.J.M. and Pedrycz, W, (1983). A fuzzy extension of Saaty’s priority theory, Fuzzy Sets and Systems, 11: 229-241.
فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)
دوره 12، شماره 47
تیر 1401
صفحه 129-147

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار