تحلیلی بر توسعه‌ی منطقه‌ای با رویکرد سناریونویسی (مطالعه‌ی موردی: استان کردستان)

نوع مقاله : مقاله علمی -پژوهشی کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار گروه پژوهش های جغرافیای دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه تبریز

چکیده

در این پژوهش، با بهره‌گیری از مطالعات موجود در زمینه‌ی توسعه‌ی‌ منطقه‌ای، معیارهای توسعه در شش گروه اجتماعی، اقتصادی، زیربنایی، زیست‌محیطی، ساختار سکونتگاهی و پیوندها طبقه‌‌بندی شد. چارچوب نظری این تحقیق، پارادایم هنجاری، از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت بر اساس روش‌های جدید آینده‌پژوهی، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. روش جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات، اسنادی و میدانی و مدل‌های پردازش داده‌ها و اطلاعات، تحلیل عاملی، تحلیل اثرات متقابل و روش دلفی است که در محیط نرم‌افزاری MICMACپردازش داده‌ها انجام شده و با استفاده از فرمول کوکران حجم جامعه‌ی آماری را مشخص نموده و از طریق ضریب آلفای کرونباخ پایایی پرسشنامه 971/ به دست آمده است. ابتدا از بین 40 عامل اولیه، 12 عامل به عنوان عوامل مؤثر در توسعه‌ی استان کردستان شناسایی شدند و برای عوامل فوق بر اساس ایده‌ی سناریونویسی 48 وضعیت محتمل در آینده‌ی استان تعریف گردید و با تشکیل ماتریس 48×48 و بهره‌گیری از دانش کارشناسان توسعه و برنامه‌ریزی در ارزیابی میزان تأثیرات وقوع هر یک از وضعیت‌ها بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت‌های دیگر در استان، با استفاده از قابلیت‌های نرم‌افزار سناریوویزارد، 3 سناریو با احتمال قوی، 11 سناریو با احتمال وقوع متوسط به بالا و 261 سناریوی با احتمال وقوع پایین و ضعیف استخراج شد. بر اساس نتایج بدست آمده وضعیت آینده‌ی توسعه‌ی استان کردستان ادامه دهنده‌ی شرایط موجود، حالتی بینابین و با روندی مطلوب خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Regional Development with Scenario Writing Approach (Case Study: Kordestan Province)

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Ghanbari 1
  • Akbar Asghari Zamani 2
  • Zahra Amjadi 3
1 Associate Professor, Dept. of Geographical Research, University of Tabriz
2 Associate Professor, Dept. of Geography & Urban Planning, University of Tabriz
3 M. A. Student in Geography and Land use Planning. University of Tabriz
چکیده [English]

In this research, development criteria were classified in six categories such as social, economical, infrastructural, bio environmental, settlement structural and links by using of regional development studies. The theoretical framework of this research is normative paradigm, it is functional in the case of aim and in terms of nature it is based on new methods of descriptive-analytical future studies. The data and information collection method is documentary and field study and their processing models are Factor Analysis, Delphi and Cross-impact analysis which data processing has been done by MICMAC software and and by using of Cochran formula to determine the size of sample and the reliability of questionnaire through Cronbach's alpha coefficient /971obtained. At first stage, between 40 effective factors on province development, 12 factors were identified and for above factors 48 possible situations were defined based on scenario theory and by forming 48×48 matrix and using development specialist's knowledge and planning for assessing the occurrence effects of each situation on occurrence or nonoccurrence of other situations and Scenariowizard software capabilities, 3 scenarios with strong probability, 11 scenarios with high probability and 261 scenarios with low probability were extracted. According to results, condition Future development of Kordestan province will be existing conditions continuant, and will have a mediocre and static state with favorable going.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scenario Writing
  • Delphi
  • Cross-impact analysis
  • Kordestan Province

مراجع

برومند، احمد، داوری، حامد و امیر ناصر اخوان. (1396).«آینده‌پژوهی خدمات فرهنگی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی»، فصلنامه‌ی آینده‌پژوهی مدیریت، سال بیست و هشتم، شماره 110.
بنیاد توسعه­ی فردا . (1384). «روش­های آینده­نگاری تکنولوژی»، انتشارات گروه آینده­اندیشی، صص 86-55.
پورمحمدی، محمدرضا، حسین­زاده دلیر، کریم، قربانی، رسول، زالی، نادر. (1389). «مهندسی مجدد فرآیند  برنامه­ریزی با تأکید بر رویکرد آینده­نگاری»، مجله­ی جغرافیا و توسعه، شماره­ی 20، صص 37-58.
خزایی، سعید. (1384). «دیده­بانی مبانی و مفاهیم»، مؤسسه­ی آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز     آینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی، ص 4.
ربانی، طاها. (1391). «روش تحلیل ساختاری، ابزاری برای  شناخت و تحلیل متغیرهای مؤثر بر آینده­ی موضوعات شهری»، نخستین همایش ملی آینده­پژوهی، تهران، صص 5-4.
رسولی، رضا، بایبوردی، اسماعیل و مالک دلیر. (1391). «سیاست­های توسعه­ی منطقه­ای ترکیه در فرایند انطباق با اتحادیه­ی اروپا»، صص 17-1.
رهنما، محمد رحیم و ایوب معروفی (1394). « سناریونگاری در مطالعات شهری و منطقه‌ای (مفاهیم، روش‌ها و تجارب)»، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد، مرکز پژوهش‌ها.
زالی، نادر. (1388). «آینده­نگری توسعه­ی منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی سناریو مبنا (نمونه­ی موردی: استان آذربایجان شرقی)»، استاد راهنما: دکتر محمدرضا پورمحمدی، دانشگاه تبریز رساله­ی دکترای رشته­ی جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
سایت استانداری استان کردستان، 1393.
زالی، نادر و مسعود زمانی­پور. (1395). « ارایه و پیاده­سازی یک مدل جدید برای سناریوسازی در برنامه­ریزی منطقه­ای مورد شناسی: استان مازندران»، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، شماره­ی 18، بهار 1395.
شوارتز، پیتر.) 1388). « هنر دورنگری برنامه­ریزی برای آینده در دنیای عدم قطعیت»، ترجمه­ی: عزیز علیزاده، نشر مرکزآینده­پژوهی علوم و فناوری دفاعی، چاپ اول، تهران.
ضرابی، اصغر، موسوی، میرنجف. (1388). «بررسی کارکرد شهرهای کوچک در نظام شهری و توسعه­ی منطقه­ای مطالعه موردی: استان یزد»، مجله­ی جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره­ی20، صص 18-1.
علیزاده، عزیز و وحید وحیدی­مطلق. (1383). «برنامه­ریزی بر پایه­ی سناریو، مفاهیم، مبانی و کاربردها»، اندیشکده­ی وحید.
مطالعات آمایش سرزمین. (1389). مهندسین مشاور هامون، ص 11.
مولایی، محمد مهدی و حامد طالبیان. ( 1394). «آینده‌پژوهی مسائل ایران با تحلیل ساختاری»، فصلنامه‌ی مجلس و راهبرد، سال بیست و سوم، شماره 89،تابستان 1395.
میستر، درک، گوکبرگ، لئونید و الکساندر سوکولوف. (1395). «سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری در آینده ظرفیت‌ها و محدودیت‌های مطالعات آینده‌نگاری»، ترجمه‌ی: عین‌الله کشاورز ترک و مهدی نیکویه، تهران، مرکز تحقیقات سیاسی علمی کشور.
Abbott. John, 2005, "Understanding and Managing the Unknown: the Nature of Uncertainty in Planning", Journal of planning Education and Research, 24, 237- 254.
Agnė. Paliokaitė. Zilvinas. Martinaitis. and Ramojus. Reimeris, 2015, "Foresight methods for smart specialisation strategy development in Lithuania", Technological Forecasting & Social.
Arcade, J. M., Godet, M. F., Meunier and Roubelat, F.  1999, "Structural Analysis with the MICMAC Method and Actor's Strategy with MACTOR Method", in Futures Research Methodology, American Council for the United Nations University: The Millennium Project.
Dufa, Mikko and Ahlqvist, Toni., 2015, "Knowledge creation dynamics in foresight: A knowledgetypology and exploratory method to analyseforesight workshops" , Technological Forecasting & Social Change 94 , 251–268.
Evans, S.K., 2011, "Connecting adaptation and strategy: The role of evolutionary theory in scenario planning", Futures, p. 460-468.
Godet. Michel, 2008, "Strategic Foresight", Lipsor Working Paper ,France , Paris,70-80.
Gordon, T. J. 2012, Cross-Impact Analysis, in "Futures Research Methodology Version 3.0", The Millennium Project.
Harrison. Phellet. and Todes. Alson, 2001, "The Use of Spatial Framework in Regional Development in south Africa", Regional Studies, Vol. 35, 65-85.
Ilmola.Leena & Elena. Rovenskaya, 2016, "The exploration of unknown unknowns in foresight, Technological Forecasting & Social Change 106 (2016) 85–100.
Mikko, D. Konnola. T. & R.  Koivisto   2015, "Multi-Layered Foresight: Lessons from Regional Foresight in Chile", Futures.
Ramerz. Rafael.Churchhouse. Steve. Palermo. Alejandra & Jonas Hoffman, 2017, "Using Scenario Planning to Rrshape Strategy" June 2017. Strategy.
Snoek, Marko, 2003, "The use and methodology of scenario making", European journal of teacher education, 26(1), 9-19.
UNIDO, 2004, "foresight methodologies", Textbook, Technology foresight initiative, 90-96.
Volkery. Axel. & Riberio. Teresa, 2009, "Scenario planning in public policy: Understanding use, impacts and the role of institutional context factors". Technological forecasting & social change, 76, 1198- 1207.
Yeoman. Ian. & McMahon-Beattie, Una, 2005, "Developing a Scenario planning process using a blank piece of paper" Tourism and hospitality research", 5(3).273-285.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار